De Marco Polo route

Zo´n vijftig jaar geleden was er, ruim een jaar lang, een lijndienst met Kabul in Afghanistan. Op Rotterdam kon echter niet worden ingestapt, want dat gebeurde op London / Gatwick.

Ariana Afghan Airlines DC-6A/B  YA-DAN op Rotterdam-Zestienhoven                                                        (David Booster, Rotterdam, 1967)

Vluchten vanuit Nederland naar Afghanistan zijn er de laatste tien jaar genoeg uitgevoerd richting Kabul en andere plaatsen in Afghanistan. Ariana Afghan Airlines was daarbij niet in beeld en is überhaupt niet veel in Nederland geweest. Dat was anders in 1966 en 1967 toen Ariana Afghan Airlines regelmatig Rotterdam bezocht.
Ariana werd in 1954 opgericht als de Aryana Airlines Company met een 49% deelname uit de zakenwereld en 51% deel vanuit de Afghaanse overheid. Gelijktijdig met de start van de maatschappij met enkele DC-3 Dakota's, werden ook de eerste vliegvelden nabij Kabul en Kandahar aangelegd. In de loop van de jaren vijftig werd een lijndienstennet opgebouwd dat werd gevlogen door een viertal DC-3 Dakota's en dat naast de verbinding Kabul met Kandahar zich uitstrekte tot het Midden Oosten met plaatsen als Bahrein en Beiroet. Vanaf deze laatste twee genoemde steden werd de verbinding met de buitenwereld verzorgd.
In 1957 kocht Pan American Airways zich in, waarbij de naam gewijzigd werd in Ariana Afghan Airlines. Met deze financiële injectie werd de vloot verder uitgebreid met een tweetal DC-4 Skymasters afkomstig van Flying Tiger Line. Met de DC-4 werd de reis van Kabul via Teheran naar Beiroet aanzienlijk verkort, hierbij trad nog een sterkere verbetering op met de vervanging in 1960 van de twee Skymasters door een DC-6A/B. Dit was een voormalige Pan American machine N6259C (c/n 44259) die in april 1960 in gebruik werd genomen als de YA-DAN. Met de introductie van de DC-4, direct gevolgd door de veel comfortabeler (drukcabine) DC-6A/B werd de capaciteit van Kabul naar Beirut flink uitgebreid. Beiroet was in het begin van de jaren zestig het centrum van het Midden-Oosten, waar alle Europese- en veel Amerikaanse maatschappijen lijndiensten op vlogen. Met de Ariana verbinding kon dus overgestapt worden op vrijwel elke grote bestemming in Europa en een aantal bestemming naar Amerika.
De dienst Kabul werd nu driemaal per week gevlogen waarbij een tussenlanding werd gemaakt in Teheran. Hoewel de YA-DAN als een vracht zes geproduceerd werd, was het toestel bij Pan American omgebouwd tot een combiplane waarbij gelijktijdig vracht (voorste deel) als passagiers (achterste deel) vervoerd konden worden. Met een aanschaf van een tweede DC-6A/B YA-DAO (c/n 44260), eveneens afkomstig van Pan American ex N6260C, in september 1963 kon het lijnennet verder uitgebreid worden.
Allereerst werd eenmaal in de 14 dagen op Hamburg gevlogen en in 1966 werd besloten een dienst op London te openen.

De eerste vlucht van de nieuwe lijndienst vond plaats op vrijdag 12 augustus 1966 ten de DC-6A/B YA-DAN onder vluchtnummer FG701 om twee uur 's middags vertrok van Kabul om via Kandahar en Teheran naar Beiroet te vliegen, waar het toestel laat in de avond aankwam. Na een stop van een paar uur zette de machine daarna koers richting London waar de YA-DAN vroeg in de morgen, op zaterdag 13 augustus, op Gatwick arriveerde. De DC-6A/B stond daarna op het platform geparkeerd tot de volgende morgen waarna weer als FG702 koers wet gezet richting Beiroet om nog diezelfde dag via Teheran en Kadahar door te vliegen naar Kabul. Gezien de lengte van de lijndienst en de steden die daarbij werden aangedaan, kreeg deze Ariana lijndienst de naam "Marco Polo route".

De route werd in het begin in principe éénmaal per week gevlogen maar werd op London-Gatwick niet enthousiast ontvangen. De Engelsen hadden in die tijd een strenge goedkeuringsprocedure voor lijndiensten en daarbij speelden allereerst de belangen voor Britse luchtvaartmaatschappijen een rol. Waarschijnlijk werden de eerste vluchten gestart als chartervluchten, toen de dienst naar Kabul enige concrete vorm begon aan te nemen werd deze dienst geweerd vanaf Brits grondgebied en moest onmiddellijk een alternatief voor de bestemming van vlucht FG701 gevonden worden. Deze werd gevonden door de DC-6A/B van Ariana op Rotterdam-Zestienhoven te laten landen en zo was hat dat op zaterdag 5 november 1966 de DC-6A/B YA-DAN van Ariana Afghan Airlines om 9.30 uur komende vanuit Beiroet op Zestienhoven neerstreek. Alle reizigers vervolgden hun weg daarna naar London-Gatwick door over te stappen op de lijndienst die gevlogen werd door de BAC 1-11's van British United Airways. De DC-6A/B van Ariana maakte daarbij een night-stop op Rotterdam. Nadat de nieuwe passagiers en vracht zondag 6 september waren gearriveerd, vertrok de YA-DAN om 23.16 uur 's avonds weer richting Beiroet op de retourvlucht richting Kabul.
Hoewel aangekondigd als een wekelijkse lijndienst, werden niet alle vluchten vanuit Beiroet naar London/Zestienhoven doorgetrokken. In het jaar 1966 zou de Ariana DC-6A/B YA-DAN nog één keer langskomen en wel op zondag 20 november om 14.31 uur, waarna na een night-stop de machine op maandag 21 november om 13.02 uur weer richting Beiroet vertrok. Twee weken later, zondag 18 december 1966, was de eerste keer dat de DC-6A/B YA-DAO op de lijndienst werd ingezet en om 15.36 uur op Zestienhoven neerstreek, waarna maandag 19 december 1966 om 13.18 uur de terugvlucht werden ingezet.

De vluchten van Ariana Afghan Airlines op London werden in het begin vooral gebruikt door immigranten die vanuit Afghanistan hun hele hebben en houwen hadden meegnomen. Na aankomst van de Ariana Afghan Airlines DC-6'en werden de passagiers zoals gezegd per BAC 1-11 naar London vervoerd en werden de meegenomen matrassen, huisraad en andere spullen per vrachtauto naar London vervoerd. De aangekomen DC-6 werd daarbij naar het zijplatform (achter het terras en voor de brandweer) of achter de grote hangaar gereden, waarna de gehele binnenkant ontruimd en ontsmet werd.

YA-DAO DC-6A/B Ariana geparkeerd op het zijplatform, links nog te zien de gevel van de oude brandweerhangaar.

Vanaf 28 december 1966 werd de lijndienst op een wekelijkse basis uitgevoerd waarbij de zessen YA-DAN en YA-DAO gewoonlijk op de zondag rond de middag vanuit Beiroet aankwamen en 's maandags om ca.12.30 uur weer richting Beiroet vertrokken. Dit schema werd op 28 mei 1967 gewijzigd, vanaf deze datum werd geen night-stop meer gemaakt en vertrok de DC-6A/B weer na een verblijf van enkele uren. In juni, juli en augustus 1967 kwamen de YA-DAN en YA-DAO tussen 08.00 uur en 13.00 uur aan en vertrokken daarna tussen 15.00 en 16.00 uur. Dit was mede afhankelijk van de British United BAC 1-11 die de passagiers naar en van London bracht (die kwam veelal om 13.30 uur op Rotterdam aan om na een uur weer te vertrekken). Alle Ariana vluchten werden, zowel inkomend als uitgaand, gevlogen via Beiroet met uitzondering van 11, 18 en 25 juni waarbij de vluchten via Istanboel werden uitgevoerd.

Vanaf het moment dat de vluchten naar Rotterdam werden verplaatst, werd door Ariana een definitieve lijndienstenvergunning aangevraagd om op London-Gatwick te mogen landen en deze werd uiteindelijk in augustus 1967 verstrekt. Zo was het de YA-DAN die op zondag 20 augustus 1967 de laatste vlucht op Zestienhoven uitvoerde, waarbij het toestel om 08.39 uur landde en om 14.15 uur weer richting Beiroet vertrok. Twee weken later, op 2 september 1967 landde de YA-DAO voor het eerst op London-Gatwick en werd de verbinding Kabul-London weer met een DC-6A/B op Britse bodem gevlogen. Dit was slechts voor enkele maanden want in april 1968 werd de DC-6A/B op de lijndienst vervangen door de Boeing 727 waarbij de dienst naar London-Heathrow werd verplaatst.

YA-DAO DC-6A/B Ariana Afghan Airlines                                                                                                  (Nico Terlouw, Zestienhoven.1967)

Arian-Afghan Airlines DC-6'en op Rotterdam

bronnen  Airnieuws archieven, Propliner

Wim Zwakhals, maart 2007