AISA Peque en Garrapate
In Spanje gebouwde sportvliegtuigen zijn al schaars, laat staan een bezoek aan Zestienhoven. Een van de producenten van deze sportvliegtuigen was AISA.
AISA (Aeronautca Industrial SA) was een kleine productie maatschappij gebaseerd op het vliegveld Carabranchel, gelegen zo'n 12 kilometer ten zuiden van Madrid, welke naast voertuigen eveneens het onderhoud en de bouw van vliegtuigen uitvoerde. In de jaren veertig van de vorige eeuw werden bij AISA de Bucker Jungmann en Jungmeister in licentie gebouwd. In het begin van de jaren vijftig werd overgeschakeld op het onderhoud van Amerikaanse vliegtuigen in dienst bij de Spaanse luchtmacht.
EC-BLC AISA I-11M Peque (archief Wim Zwakhals, Palma San Bonnet, 3 mei 1978)
Naast de licentiebouw werd gestart met een eigen ontwerp voor een licht sportvliegtuigje, dit werd de AISA I-11. Dit sportvliegtuigje werd oorspronkelijk ontworpen door de firma Iberavia en het eerste van twee prototypes vloog daarbij op 16 juli 1951. Het was een tweepersoons laagdekker met vast landingsgestel voorzien van een neuswiel, waarbij de inzittenden naast elkaar zaten. Het toestel werd geheel gebouwd van hout met bespanning van linnendoek. Het toestel had goede vliegeigenschappen maar voordat er plannen voor de productie konden worden opgezet werd Iberavia overgenomen door AISA.
Voordat het toestel bij AISA in productie werd genomen, werden een aantal verbeteringen doorgevoerd. Hierbij werd de cockpitkap verkleind en het toestel voorzien van ene staartwiel. Dit model werd aangeduid als de AISA A-11B Peque. Na een bestelling van 70 stuks voor de Spaanse Director General for Civil Aviation, bestemd voor de Spaanse vliegclubs, werd het toestel in productie genomen. De Spaanse luchtmacht bestelde daarna 125 stuks voor de vliegopleiding welke voorzien werden van een volledig paneel voor blindvliegen. Met twee personen was het toestel gelimiteerd bij aerobatics, echter met een persoon volledig aerobatic. De AISA I-11B was voorzien van een Continental C-90 motor van 90 pk met een houten tweebladige prop. Later werden ook metalen propellors toegepast. In totaal werden circa 400 toestellen gebouwd.
EC-CQY/ E9-150 AISA I-115 Garrapate nog voorzien van de kleuren van de luchtmacht opleidingsschool (Palma San Bonnet, 3 mei 1978)
De Spaanse luchtmacht kwam daarna met een aanvullend vraag om de trainer uit te rusten als tandemtrainer welke op die manier veel meer aansloot bij de opleidingen van de luchtmacht, Hiervoor werd een ontwerp gemaakt welke een grotere en zwaardere versie werd, aangeduid als de AISA I-115 Garrapate. Dit toestel werd voorzien van een 150 pk ENMASA Tigre GIVB motor en een tweebladige prop. Het prototype maakte zijn eerste vlucht op 16 juli 1952 waarna, in mei1954, de productie werd gestart. Na een eerste bestelling door de Spaanse Luchtmacht van 150 stuks werd al snel een tweede serie van 150 stuks besteld. Bij de Spaanse Luchtmacht werd het toestel aangeduid als de E.9 (E= Entrenador Esuela/ Opleidingschool). De AISA I-115 werd opgebouwd uit een metalen frame met bekleding van hout en linnen. Echter de cockpitkap en vleugeltippen waren van metaal. Het toestel werd voorzien van en vast landingsgestel. Daar de AISA I-115 een militair vliegtuig was, werd het toestel voorzien van een volledig paneel voor blindvliegen, een Iberavia ITR-6 radio en intercom. In de loop van de diensttijd werden exemplaren van de I-115 voorzien van een sterkere motor, zoals de 145 pk deHavilland Gipsy Major of een 190 pk Lycoming 0-435.
In 1976 werd door het 792ste Escuadron op San Javier het laaste exemplaar van de I-115 uit dienst genomen waarna de laatste overgebleven AISA I-115's beschikbaar werden gesteld aan de vliegclubs. In totaal werden daarbij 43 I-115's in het civiele register geschreven. Daarvan zijn nog steeds enkele exemplaren actief.
EC-CRA/ E9-189 AISA I-115 Garrapate (archief Wim Zwakhals, Palma San Bonnet, 3 mei 1978)
AISA I-11B op Rotterdam
Zowel de AISA I-11B als de I-115 Garrapate zijn niet veel buiten Spanje te zien geweest. Tijdens de diensttijd bij de Spaanse Luchtmacht en de tijd daarna, het gebruik bij de lokale vliegclubs, werden de toestellen alleen gebruikt voor lokale vluchten. Slechts een enkele keer bracht een AISA I-11B Peche een bezoek aan Zestienhoven. De EC-AKK met c/n 005, een van de eerst gebouwde exemplaren, was een van de deelnemers van de Europese Rondvlucht in juni 1959.
EC-AKK AISA I-11B Peche tijdens de Europese Rondvlucht op Zestienhoven (Fred van Bruggen, Zestienhoven, 17 juni 1959)
Technische gegevens
Wim Zwakhals, juni 2015