Hollandair Libel
Hollandair was de naam van een Nederlandse luchtvaartonderneming die zich richtte op de reparatie en revisie van kleine vliegtuigen. De onderneming werd rond 1956 opgericht door zweefvlieger Jan G.Hoekstra.
De Hollandair Libel tijdens testvluchten als sproeivliegtuig voorzien van een Lycoming motor en sproeiuitrusting. (Nico Terlouw, Zestienhoven, 1959)
In 1959 ontwierp Jan Hoekstra samen met John Veldberg van de Nationale Luchtvaartschool (N:S) een sproeivliegtuig in opdracht van het Eerste Groningse Landbouw Sproeibedrijf, wiens vorige sproeivliegtuig gecrasht was. Dit nieuwe ontwerp kreeg de aanduiding HA-001 en de naam "Libel". In slechts zes maanden tijd werd het zweefvliegtuigachtige toestel gebouwd in een werkplaats van Hollandair en maakte op 19 juli 1957 onder de gereserveerde registratie PH-NGX zijn eerste vlucht.
Het toestel werd ontworpen als landbouwsproeier waarbij tot details de constructie uiterst eenvoudig werd gehouden teneinde de fabricage- en onderhoudskosten tot een minimum te beperken. Het onderstel was stijf en de vering moest komen uit de extra grote lage druk banden waarbij de wielen waren voorzien van hydraulische remmen. De vereiste lage overtreksnelheid werd verkregen door een zeer groot vleugeloppervlak (30 m2). Opvallend bij de constructie was de hoge stuurhut waarin de vlieger gemakkelijk over de korte neus de grond in de gaten kon houden waarbij het instrumentenbord met opzet ver naar voren werd geplaatst. Aan weerszijden onder de vleugel werden twee gestroomlijnde sproeitanks opgehangen met een inhoud van 300 liter. De Libel werd voorzien van een 125 pk Lycoming 0-290-D2 motor met een metalen Sensenisch propellor. Achter het perspex windscherm was de cockpit aan weerszijden open. De ruimte achter de stuurstoel kon gebruikt worden voor de inbouw van een reservoir voor kunstmest, landbouwbesproeingsmiddelen of lanbouwzaad. Het instrumentenpaneel werd zeer elementair gehouden omdat landbouwvluchten uitsluitend onder VFR werden gevlogen en bestond daarbij uit een snelheids- en hoogtemeter, toerenteller, oliedrukmeter en cilinderkop thermometer.
De "Libel" was tot begin 1960 gebaseerd op Zestienhoven waar er diverse proeven mee werden gedaan. Uit deze proeven bleek het vliegtuig niet altijd voldeed als sproeivliegtuig. Hollandair testte daarbij ook de Libel uit met een vierbladige propeller. Hierbij werden de vier bladen niet in een vlak aangebracht, maar werden twee tweebladige schroeven op een verlengde as bevestigd.
De test met het gebruik van de vierbladige propeller welke bestond uit twee achter elkaar gemonteerde tweebladige propellers geplaatst op een verlengde as. (Nico Terlouw, Zestienhoven)
In februari 1960 werd de "Libel" verkocht aan luchtreclamebedrijf Skylight, dat vanaf het vliegveld Hilversum opereerde. Het vliegtuig werd daarbij op 22 februari 1960 officieel ingeschreven in het Nederlandse register als PH-NGX op naam van J.Daams. Met de overdracht aan Skylight werd het toestel door de NLS op Zestienhoeven voorzien van een deHavilland Gipsy Motor waarbij de oorspronkelijk ingebouwde Lycoming motor werd verwijderd.
Tot de zomer van 1964 werd de Hollandair Libel door Skylight gebruikt voor het slepen van reclamespandoeken waarvoor het toestel uitstekend geschikt was. Met een sleep bleef het toestel bij 40 km/uur nog in de lucht.
In juni 1965 belandde het toestel tijdens een storm in de bomen rond het vliegveld Hilversum, nadat het van de grond was losgeslagen. De Libel werd daarbij dusdanig beschadigd dat het toestel moest worden afgeschreven en de registratie werd op 10 februari 1966 verwijderd uit het register.
De Hollandair "Libel" PH-NGX voorzien van een Gipsy Major motor en met Skylight opschriften. (Nico Terlouw, Zestienhoven, 1960)
Technische gegevens van de Hollandair HA-001
bron: Avia Vliegwereld, Airniews archieven
Wim Zwakhals, juli 2009, aangevuld november 2015