SFERMA Marquis

SFERMA (Societe Francaise d'Entretien et de Reparation de Materiel Aeronautique) op Bordeaux-Merignac was een bedrijf belast met het onderhoud van vliegtuigen. In 1958 werd een samenwerking met Beechcraft gesloten om een Beech 18 te moderniseren en daarbij uit te rusten met de nieuwe ontwikkelde Turbomeca Bastan turboprop.

Echter het kwam daarbij niet verder dan drie testexemplaren. Een verbeterde 440 pk versie van de Turbomeca Astazou turboprop werd in 1959 uitgetest op een Max Holster MH.1512 Broussard (F-WGGC) en een Nord 1100 (F-WJDQ). Omdat de experimenten veelbelovend leken, werden deze in 1960 voortgezet op een tweemotorige Beechcraft Travel Air. De twee 440 pk Turbomeca turboprops vervingen daarbij de twee 180 pk Lycoming 0-360 motoren. Daarbij werd een geheel nieuwe staart toegepast op het ontwerp van een Beech Baron.

F-BJSI SFERMA L-60 Marquis  c/n 2 toont goed de Turbomeca Astazou motoren                                     (Ab Gobets, Rodez, 1 augustus 1980)

Aangeduid als de SFERMA PD.146 Turbo Travel Air maakte het eerste prototype ( F-WJHC) op 12 juli 1959) zijn eerste vlucht. Een jaar later, juli 1960, gevolgd door het tweede prototype (F-WJSI) en een derde prototype (F-WJSJ) welke gebouwd werd om de Astazou motoren uit te testen. In 1962/1963 werd een eerste productielijn opgezet van vijf stuks. Na de bouw van het eerste protoype werd overgegaan om als basis het frame van de Beech Baron te gebruiken waarbij vijf personen konden worden vervoerd. Hierbij werd de naam Marquis ingevoerd. Van de eerste productielijn werden vier exemplaren verkocht in West-Duitsland.

Daarna werd een productielijn opgezet op St.Nazaire. Hierbij werd een sterkere versie van de Astazou motor toegepast welke werd aangeduid als de SF.60A. Gehoopt werd op een grote productie, echter de Marquis werd geen succes als zakenvliegtuig om twee redenen: geen drukcabine en je moest over de vleugel klimmen om in de cabine te komen. Het toestel was echter wel snel en met de laatste versie werden in de jaren 1964 en 1965 enkele wereldsnelheidsrecords in een gesloten circuit behaald. SFERMA werd in januari 1965 in geheel overgenomen door Sud-Aviation.

In totaal werden er 18 exemplaren gebouwd, waarbij c/n 13 werd afgebouwd als c/n 26. Dit laatste toestel vertrok naar West-Duitsland als D-ILCA. De rest van de gebouwde exemplaren werd ingeschreven in Frankrijk. De grootste gebruiker werd Aero Impex met drie toestellen (F-BLLT, BLLV en BLLY). Eind zeventiger, begin tachtiger jaren werden de meeste toestellen uit dienst genomen. Begin jaren negentig vlogen nog drie toestellen (F-BLSI, BLLP en BLLR). Na het uit dienst nemen van de F-BLSI werden de twee overgebleven vliegende exemplaren F-BLLP en F-BLLR aangekocht door Association Antilope op Montpellier, waarbij de F-BLLP op 28 augustus 2000 werd ingeschreven als de F-AZLP en de F-BLLR gebruikt werd voor onderdelen. Association Antilope heeft inmiddels een grote verzameling van Frans gebouwde toestellen bijeen gebracht. De SF.60A F-AZLP staat al enige jaren niet meer als actief ingeschreven.

Technische gegevens SFERMA Marquis   

SFERMA Marquis op Rotterdam   

F-BLLR SFERMA L-60 Marquis  Air Orient                                                                                              (Rotterdam, 1983)

De SFERMA Marquis bracht door de jaren heen een bezoek aan de luchthaven. In begin jaren zestig stond de zakenluchtvaart nog in de kinderschoenen. Op Zestienhoven kwamen niet meer dan vijf/zes vluchten per week. In het midden van de jaren zestig een of twee per dag. Het eerste bezoek van een SFERMA Marquis aan Rotterdam stamt uit 14 februari 1964 met een bezoek van de D-ILFE (c/n 15) van Travelair, drie maanden later in mei werd het toestel afgeschreven bij een crashlanding op Stuttgart. Op 27 april dat jaar het bezoek van de HB-GBT (c/n 5 ex D-ILFO) van Fredair. Anderhalf jaar later op 9 december 1965 het eerste bezoek van een Frans exemplaar, de F-BLLU (c/n 15) van Escadrille Marcure.

Air Affaires met de SF.60A Marquis F-BLLR (c/n 12) was de volgende bezoeker op 22 april 1966. Eind 1968, op 28 december, bracht de D-ILCA van de Battenfeld Machinenfabrieken, het toestel met c/n 26, een bezoek kort daarop gevolgd door de F-BLLV (c/n 16) op 20 januari 1969. In de jaren daarna waren de SF.60A Marquis F-BLLR (c/n 12), F-BLLT (c/n 14) en F-BLLU (c/n 15) met enige regelmaat (1 a 2 keer per jaar) te zien op de luchthaven. De F-BLLR vloog daarbij met Air Lorient opschriften. Het laatste bezoek van een SFERMA Marquis aan Rotterdam stamt uit 29 oktober 1988 met de komst vn de F-BLLR, nu met Sinair/Chalair opschriften.

F-BLLR SFERMA L-60 Marquis  nu in de kleuren van Sinair/Chalair                                                        (David Booster, Rotterdam, 29 oktober 1988)

bronnen: archief Airnieuws, Air Britain French Post War Transport Aircraft

Wim Zwakhals, januari 2021